Jak dobrać ciśnienie w oponach rowerowych?

Jazda rowerem na zbyt niskim ciśnieniu w oponach to najczęściej spotykany błąd wśród rowerzystów na ścieżkach rowerowych. Pomimo, że jest on tak częsty, to także jest najprostszy do wyeliminowania i każda osoba korzystająca z roweru powinna być sobie w stanie z nim poradzić. Większy problem stanowi natomiast dobranie odpowiedniego ciśnienia - czyli jak mocno napompować opony. Jak to zrobić, dlaczego jest to tak istotne i jak dobrać ciśnienie w oponach rowerowych? 

Dlaczego odpowiednie ciśnienie jest tak ważne?

Jazda na zbyt niskim ciśnieniu jest nie tylko niewygodna i mało wydajna, ale przede wszystkim niebezpieczna i ryzykowna dla naszych kół. Bardzo niskie ciśnienie ułatwia przebicie dętki przez przyszczypnięcie jej przez obręcz, co może prowadzić do jej przebicia. Taka usterka doprowadzi do uciekania powietrza z koła i szybko okaże się, że jedziemy bez powietrza, co w najlepszym wypadku może skończyć się koniecznością naprawy, jeśli posiadamy ze sobą zestaw naprawczy w postaci nowej dętki lub łatek i pompki, a w najgorszym spacerem z rowerem do domu, który będzie tym dłuższy im dalej od niego spotka nas ta niechciana przygoda. W bardziej ekstremalnym wypadku może skończyć się to także wyślizgnięciem opony z obręczy w zakręcie i uszkodzeniem jej, a nawet samej obręczy, co okazałoby się zdecydowanie bardziej kosztowne i ryzykowne dla zdrowia. Poza ryzykiem uszkodzenia zbyt niskie ciśnienie zwiększa także opory toczenia opony, przez co ciężej jest nam pokonywać kolejne kilometry, a także zwiększa to stopień zużywania opon w czasie jazdy. Pomimo większych oporów toczenia zbyt niskie ciśnienie w oponach wydłuża drogę hamowania roweru, co może okazać się niefortunne w nagłym wypadku.

  Jazda ze zbyt małym ciśnieniem grozi uszkodzeniem opony.

 

Natomiast jazda przy zbyt wysokim ciśnieniu także wiąże się z pewnym ryzykiem. Mocno napompowane koło będzie sprawiało wrażenie szybszego na asfalcie, jednak w czasie jazdy łatwo odczuwamy wszystkie nierówności. Może odczuć je także dętka, którą łatwo przebić najeżdżając na coś ostrego przy bardzo wysokim ciśnieniu. Przy wysokim ciśnieniu zmniejsza się także przyczepność opony przez mniejszą powierzchnię styku z podłożem, a przy dużym przekroczeniu zalecanego ciśnienia może dojść do uszkodzenia obręczy w skutek jej rozepchnięcia. Jak widać zarówno jazda na zbyt niskim i zbyt wysokim ciśnieniu wiąże się z pewnym ryzykiem i komplikacjami, jak zatem je dobrać?

Jak dobrać ciśnienie w oponach?

By ograniczyć szansę powstawania uszkodzeń w wyniku zbyt mocnego, lub zbyt słabego napompowania opon w rowerze wystarczy napompować je do odpowiedniego poziomu zalecanego przez producenta. Informacje o przedziale zalecanego ciśnienia można znaleźć na boku opony w formie przedziału określającego polecane ciśnienie. Podawane jest ono w jednostkach PSI, lub w barach. Warto wiedzieć, że 1 bar = 14,5 PSI, gdyż zwykle podaje się je w jednej jednostce, a podczas pompowania może przydać się znajomość drugiej. Przykładowy przedział może wynosić np. 2-4 bary, co jest dość dużym przedziałem i nie do końca rozwiązuje problem do jakiego ciśnienia napompować opony w naszym rowerze. Oczywiście te przedziały są różne w zależności od rodzaju opon i w rowerach górskich, miejskich, czy trekkingowych widujemy przedziały oscylujące w mniejszych wartościach ciśnienia niż w rowerach szosowych, gdzie może ono dochodzić nawet do kilkunastu barów.

Bok opony z widocznym przedziałem

 

Jeśli nie interesuje nas dobór idealnego ciśnienia dla jak najlepszej przyczepności i niskich oporów toczenia, to dowolna wartość z tego przedziału powinna zdać egzamin i zapewnić jazdę z mniejszym ryzykiem usterek. Sytuacja staje się tym bardziej skomplikowana im bardziej zależy nam na jak najlepszych osiągach. Warto także zwrócić uwagę na ciśnienie, gdy posiadamy nieco więcej dodatkowych kilogramów. Łatwo wyobrazić sobie, że opony napompowane do tego samego ciśnienia uginają się mniej pod lżejszym rowerzystą niż będzie to pod nieco cięższym. Z tego względu znając swoją masę warto już na początku podejść do nieco wyższych wartości w zalecanym przedziale. Niektórzy producenci zamieszają tabelę z sugerowanym ciśnieniem w zależności od wagi, jednak nie jest to powszechną praktyką. Rozpoczynając poszukiwanie idealnego ciśnienia warto zwrócić zatem na to uwagę i rozpocząć od większych lub mniejszych wartości. Nieco niższe ciśnienie pozwoli na bardziej komfortową jazdę przez lepszą amortyzację opony drobnych nierówności. Podczas jazdy w terenie pozwoli ono także na większą przyczepność przez lepsze wgryzanie się klocków bieżnika w podłoże, co przełoży się m.in. na wrażenia z jazdy w zakrętach, na lepsze pokonywanie nierówności w czasie jazdy po korzeniach, czy kamienistych ścieżkach. Wyższe zastosowane ciśnienie natomiast okaże się lepsze na drogach o równej nawierzchni, szczególnie asfaltowych, gdzie opona generowała będzie mniejsze opory toczenia, co na dłuższym dystansie przełoży się na ilość wkładanego wysiłku w stosunku do uzyskiwanej prędkości. Ciśnienie należy zatem dobierać do wagi rowerzysty i do terenu w którym się poruszamy. Niektórzy nawet regulują je w trasie, gdy zmienia się nawierzchnia, np. spuszczając nieco powietrza kończąc jazdę na asfalcie i wjeżdżając na terenowe ścieżki.

Ciśnienie w oponach bezdętkowych - systemach tubeless

Opony bezdętkowe nie są już dziś rzadkością i spotykane są głównie w rowerach górskich, ale zaczynają gościć także w innych dyscyplinach kolarstwa. Jak sama nazwa wskazuje taki zestaw pozbawiony jest dętki w oponie. Wymaga to jej dobrego uszczelnienia w zestawie z obręczą, przez co posiadają one specjalnie dostosowaną konstrukcję, tak by ich brzegi dobrze były do siebie dopasowane i nie istniała przerwa pozwalająca na uciekanie powietrza. Całość uzupełnia taśma w obręczy zasłaniająca otwory na szprychy i wlewa się do nich odrobinę płynu uszczelniającego, który uzupełnia wszystkie ubytki zapewniając spójny, możliwy do wypełnienia powietrzem system. Brak dętki wiąże się z brakiem możliwości jej przebicia, co okazuje się praktyczne zwłaszcza w rowerach MTB, gdzie jak wcześniej zauważyliśmy, mniejsze ciśnienie opony wiąże się z lepszą trakcją. Z tego względu w oponach tubeless w rowerach górskich można stosować o wiele niższe ciśnienie podczas jazdy w terenie, które tym bardziej okaże się pomocne im gorsza jakość nawierzchni. Zwykle stosuje się wartości ciśnienia w górskich oponach tubeless do jazdy terenowej poniżej dwóch barów, a w ekstremalnych przypadkach nawet poniżej 1,5 bara, chociaż przy szerokich obręczach można zejść nawet poniżej 1 bara, a w fatbike'ach - rowerach z szerokimi kołami, zdarza się stosować ciśnienie od 0,5 bara. Zaletą systemów bezdętkowych jest także szansa na samoczynne naprawienie się małego przebicia po uszczelnieniu go przez płyn uszczelniający znajdujący się w oponie. Większe uszkodzenia wymagają natomiast zestawu naprawczego do opon, a czasem jedynym wyjściem okazuje się zainstalowanie dętki, którą nadal można do takich opon włożyć.

Pompka - podstawowe wyposażenie każdego rowerzysty

Zawsze warto mieć przy sobie dobrą pompkę :)

 

Niezależnie od tego jak dokładnie chcemy ustawić ciśnienie w oponach konieczna będzie do tego jakiegoś rodzaju pompka. Jeśli kupujemy pierwszy rower warto wyposażyć się w nią już w trakcie zakupu, by w ogóle móc zacząć nim jeździć po ich napompowaniu. Ciśnienie w każdych oponach także maleje z czasem i konieczne jest jego uzupełnianie do pożądanego poziomu. W najlepszym wypadku co kilka tygodni, a nawet co kilka dni. Z tego względu nie można obejść się bez pompki rowerowej. Wybierając pompkę koniecznie należy zwrócić na typ obsługiwanego przez nią wentyla i tego jakie znajdują się w rowerze. Obecnie stosowane w rowerach typy wentyli to: samochodowy (AV) i presta (FV - lub inaczej francuski). Wentyl samochodowy jest wyraźnie szerszy, a presta posiada dodatkowy odkręcany element, którego odkręcenie jest konieczne w trakcie pompowania. Często pompki posiadają wymienne, albo uniwersalne głowice umożliwiające obsługę obu standardów. Wybierając przenośną pompkę warto zwrócić także uwagę na oznaczenie HV i HP, oznaczające odpowiednio wysoką objętość - high volume i wysokie ciśnienie - high pressure. Pompki HV lepiej nadają się do pompowania opon i dętek o dużej objętości powietrza, jak w większości rowerów (górskich, miejskich, trekkingowych itp.), natomiast pompka HP jest koniecznością w rowerach szosowych, gdyż pozwala ona na osiągnięcie wyższego ciśnienia kosztem objętości wtłaczanego podczas jednego ruchu powietrza. Napompowanie pompką HP opon górskich będzie możliwe, jednak czasochłonne, natomiast napompowanie pompką HV opon szosowych może nie być możliwe ze względu na jej niższy maksymalny osiągany poziom ciśnienia niż minimalny zalecany dla takiej opony.

 

Manometr wskaże nam aktualne ciśnienie w oponie.

 

Niezależnie od wybranego rodzaju pompki koniecznie trzeba mieć przynajmniej jedną pasującą do naszego roweru. Dla większej wygody można wyposażyć się pompkę stacjonarną umożliwiającą szybsze pompowanie z mniejszym wysiłkiem. Warto także posiadać mniejszą pompkę, którą możemy zabrać w trasę na ewentualność wystąpienia awarii po drodze. Należy jednak pamiętać o zabraniu także zestawu naprawczego w postaci nowej dętki, czy łatek, gdyż ani one, ani sama pompka nie zdadzą się na nic w przypadku przebicia. Jeśli zależy nam na czasie można wyposażyć się pompkę na naboje CO2, która w bardzo krótkim czasie wypełnia dętkę powietrzem. Należy się jednak zapoznać z ich użytkowaniem, by poprawnie wykonać naprawę z ich użyciem. W ostatnich latach powstają także przenośne pompki elektryczne z akumulatorem, które także mogą być ciekawą opcją dla osób poszukujących wygody kosztem mobilności takiego rozwiązania. By mieć możliwość osiągnięcia dokładnego ciśnienia warto posiadać chociaż jedną pompkę w domu z manometrem, lub sam oddzielny manometr. Manometr - inaczej ciśnieniomierz, jest urządzeniem umożliwiającym pomiar ciśnienia, bez tego pomiaru ciężko osiągnąć jego pożądaną wartość. W trasie można posiłkować się metodą na oko, a raczej na rękę, polegającą na ściskaniu opony do określenia ciśnienia w jej wnętrzu. Taka metoda nie jest jednak dokładna i zdecydowanie czy opona jest napompowana w wystarczającym stopniu w ten sposób wymaga dużo wprawy i wyczucia, gdyż trzeba pamiętać np. o różnej grubości gumy stosowanych w oponach, czy o tym, że bieżnik może być bardzo twardy, co zaburzy odczucia z wykonywanego w ten sposób "pomiaru".