Jak ustawić licznik rowerowy?

Jeżdżąc nieco więcej na rowerze warto zaopatrzyć się w licznik rowerowy. Pokazuje on nie tylko aktualną prędkość, ale także pokonany dystans i czas, co poza możliwością chwalenia się co do osiąganych prędkości umożliwia także śledzenie swoich postępów w pokonywanych dystansach, a nawet może się przysłużyć jako narzędzie do treningów. Na nic się on jednak nie zda, jeśli nie będzie prawidłowo ustawiony, co może wprowadzać w zakłopotanie i prowadzić do takich pytań jak: jak go prawidłowo zamontować, czy jak go ustawić i sprawdzić czy działa prawidłowo.  

Jak zamontować licznik rowerowy i jak ustawić czujnik z magnesem licznika rowerowego

W skład podstawowego klasycznego zestawu licznika rowerowego wchodzi licznik, czujnik prędkości i magnes. Montaż samego licznika nie jest skomplikowany. Umieszcza się go zwykle na kierownicy, mostku, lub na mocowanym do nich uchwycie. Często można to zrobić bez użycia narzędzi, gdy jest on mocowany przy użyciu gumek. Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, by zamontować go w innym miejscu, gdyż pomijając wygodę pod względem jego działania nie ma to większego znaczenia, o ile będzie możliwe prawidłowe połączenie z czujnikami przy danej długości przewodów, czy utrzymania zasięgu w przypadku liczników bezprzewodowych. Najczęstszy problem dotyczy jednak montażu samego czujnika prędkości i magnesu.

 

Na jakiej wysokości ustawić czujnik i magnes licznika?

To najczęściej pojawiające się pytanie odnośnie ustawiania liczników rowerowych. Nie dotyczy ono oczywiście komputerków z pomiarem prędkości z GPS, czy wykorzystujących czujniki geomagnetyczne, a odpowiedź na nie jest bardzo prosta i brzmi: obojętnie. Warto jednak zastanowić się dlaczego tak jest.

W skrócie można stwierdzić, że każdy dowolny punkt na promieniu okręgu podczas jego pełnego obrotu powraca do swojej pierwotnej pozycji w tym samym czasie. Z fizycznego punktu widzenia pokonują one taką samą drogę kątową i mają taką samą prędkość kątową w każdej chwili podczas ruchu. Oznacza to zatem, że poruszając się po jednym promieniu koła rowerowego zarówno punkt niemal przy samej piaście pokonuje tą samą drogę kątową, co punkt umieszczony na obwodzie opony. Można sobie ułatwić zrozumienie tego wyobrażając sobie zegar ze wskazówką. Niezależnie od długości wskazówki, gdyby ją skrócić lub wydłużyć, będzie ona zawsze wskazywała taką samą godzinę o tej samej porze.Ten fakt wykorzystywany jest w zasadzie działania licznika.

  

Oczywiście stwierdzenie o obojętnej wysokości ustawienia czujnika jest dużym uproszczeniem i nie ma ona znaczenia jedynie na podstawie przytoczonych zależności fizycznych. Ma ona jednak znaczenie z punktu widzenia działania urządzenia i budowy koła rowerowego. Szprychy, na których umieszczany jest magnes znajdują się znacznie bliżej widelca w miejscu ich łączenia z piastą, niż w miejscu łączenia z obręczą koła. Dla dobrego działania czujnika, zaleca się by magnes podczas obrotu znajdował się jak najbliżej niego i odległość między nimi wynosiła kilka milimetrów, na co trzeba zwrócić uwagę w trakcie montażu. Często może być to łatwiejsze do osiągnięcia wybierając do zamocowania magnesu połowę szprychy będącą bliżej piasty niż obręczy. Czujnik prędkości zwykle zakłada się na przednie koło, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, o ile jest możliwe prawidłowe połączenie z komputerkiem, na zamocowanie go na tylne koło. Warto wtedy go założyć po stronie nienapędowej, by nie przeszkadzał pracy łańcucha, a montując licznik w rowerze z hamulcami tarczowymi zwrócić uwagę, by magnes i czujnik nie kolidowały z ich działaniem. 

Jak założyć czujnik kadencji?

W bardziej rozwiniętych zestawach liczników rowerowych można znaleźć także czujniki kadencji - ilości obrotów wykonywanych korbą na minutę (rytmu pedałowania). Występują one w wersjach na magnes, gdzie czujnik działa podobnie do czujnika prędkości lub w wersji bez magnesu - geomagnetyczne. Czujnik geomagnetyczny, lub magnes z zestawu umieszcza się na ramieniu korby, a czujnik w dowolny sposób na ramie roweru, tak by odległość między nimi była jak najmniejsza dla prawidłowego pomiaru.

 

 

"Fizyka" - zasada działania licznika

By zrozumieć na czym polega dokładność wskazywanych wartości przez licznik rowerowy warto zapoznać się z zasadą jego działania. Do wyznaczenia prędkości potrzebne są dane na temat przebytej drogi i czasu. Ponownie patrząc od strony fizycznej, upraszczając sytuację do ruchu jednostajnego prostoliniowego, gdzie prędkość jest pochodną przesunięcia (drogi) po czasie, można odnieść się do prostego wzoru: v=s/t, gdzie v - prędkość, s - droga, t - czas. Gdyby rozpatrywać rower w całości jako poruszający się obiekt wyznaczenie prędkości mogłoby być niemożliwe ze względu na brak danych, jednak idea działania licznika wykorzystuje związki między ruchem obrotowym koła, a ruchem postępowym całego roweru.

Nie zagłębiając się dalej we wzory fizyczne, z akapitu o ustawianiu wysokości czujnika wiemy już, że każdy punkt na promieniu okręgu wykonuje pełen obrót w tym samym czasie. W związku z tym wyobrażając sobie punkt na obwodzie opony koła rowerowego, przez jeden pełen obrót pokona on drogę wynoszącą długość obwodu koła, która jest znana i możliwa do zmierzenia. Drugą i ostatnią niewiadomą potrzebną do wyznaczenia prędkości pozostaje zatem czas, a dokładnie nim zajmuje się sam licznik, tj. magnes mijający czujnik wyzwala impulsy, które są zliczane przez licznik wraz z czasem mijającym między nimi. Dokonując jeszcze kilka przekształceń dotyczących jednostek licznik rowerowy jest w stanie wyświetlać aktualną prędkość. Zliczając ilość impulsów może mierzyć dystans, czy wykorzystując inne operacje matematyczne i porównywanie danych wyświetlać np. prędkość maksymalną, czy średnią.

Co zrobić, by licznik pokazywał dokładną prędkość - znaczenie obwodu koła

Wiedząc już jakie dane posiada i mierzy licznik można łatwo dojść do wniosku, że końcowy wynik w pokazywaniu prędkości zależy od dokładności pomiaru czasu i drogi - obwodu koła. Na pomiar czasu nie mamy wpływu i jest on zależny od kwestii technicznych urządzenia, ogromny wpływ mamy jednak na obwód koła. Jego długość wprowadzana jest w ustawieniach licznika i jest kluczowa do uzyskania prawidłowych wskazań. Sposób w jaki się go ustawia jest różny w zależności od producenta i modelu licznika. Może być to nieco problematyczne i warto uzbroić się w cierpliwość, zwłaszcza przy licznikach wyposażonych w małą liczbę drobnych przycisków, gdzie nawigacja przez interfejs może być kłopotliwa. W razie wątpliwości warto skorzystać z instrukcji obsługi, czy nawet pomocy sprzedawcy w sklepie. Większość liczników umożliwia wybranie wprowadzonego fabrycznie przez producenta obwodu przez wybranie średnicy koła. Wprowadzona w ten sposób wartość jest mocno przybliżona ze względu na takie czynniki jak: grubość opony, wysokość bieżnika, ciśnienie w oponach, a nawet waga roweru wraz z rowerzystą. Dlatego w celu uzyskania dokładniejszych pomiarów wykonywanych przez licznik możliwa jest także opcja wprowadzenia obwodu ręcznie, która wymaga odrobinę więcej czasu ze względu na konieczność jego pomiaru, ale odwdzięczy się dużo większą dokładnością w późniejszym pomiarze prędkości i dystansu.

 

Jak zmierzyć obwód koła rowerowego?

W instrukcji obsługi urządzenia, lub na stronie producenta można znaleźć do jakiej średnicy koła przypisano jaką długość obwodu koła. Jeśli ta metoda nie jest zadowalająco dokładna konieczne jest jego ręczne zmierzenie. Jak to najwygodniej zrobić?

Pomiar średnicy

Do najlepiej zdjętego koła z roweru przykładamy miarkę mierząc jego średnicę wraz z oponą pamiętając by przechodziła ona przez sam środek osi koła. By uzyskać obwód znając średnicę, wystarczy pomnożyć ją na kalkulatorze przez π (pi), za które w zależności od pożądanej dokładności podstawia się 3,14 lub 22/7. Otrzymany wynik wystarczy przekształcić na zgodną z licznikiem jednostkę i wprowadzić w ustawieniach urządzenia. Uzyskany wynik nie musi być zbyt dokładny, ale prawdopodobnie jest bliższy faktycznej długości obwodu niż sugerowany przez producenta, ze względu na chociażby wymiary opony.

Pomiar obwodu na podłodze

To zdecydowanie dokładniejsza metoda polegająca na przetoczeniu koła wykonując nim jeden pełen obrót. Do jej wykonania potrzebna będzie miarka, gdzie od razu warto się wyposażyć w taką o odpowiedniej długości, gdyż obwód koła w rowerze dla dorosłych wynosi zwykle ponad dwa metry. Można także użyć kredy, lub innego sposobu do oznaczenia miejsca z którego zaczynamy pomiar i punktu na oponie. Po ustawieniu koła w miejscu oznaczenia na linii "startu" prowadzimy rower do przodu w linii prostej, tak by miejsce oznaczone na kole wykonało pełen obrót i znalazło się znowu przy podłodze. Można to miejsce także zaznaczyć na podłodze. Zmierzona odległość między linią startu a zakończenia pomiaru będzie wynosiła tyle co obwód koła, który wprowadza się bezpośrednio (w odpowiedniej jednostce) w ustawieniach licznika. Dla zwiększenia dokładności warto napompować opony w rowerze do docelowego ciśnienia i wykonując pomiar siedzieć na nim, tak by opony ugięły się pod ciężarem jak w sytuacji w czasie jazdy. By wykonać pomiar tą metodą szybciej i nie brudzić podłogi można za punkt odniesienia uznać wentyl w kole i wykonać pomiar wzdłuż rozłożonej na podłodze miarki.

Sprawdzenie dokładności pomiaru

Po wprowadzeniu ustawień warto sprawdzić czy licznik działa zgodnie z oczekiwaniami wskazując poprawną wartość. Dokonać tego można poruszając się po drodze o znanej odległości, lub wykorzystując pomiar z dowolnej aplikacji sportowej z GPS, wybierając przy tym jak najprostszy odcinek drogi. Należy pamiętać, że w przypadku opierania się na pomiarze odległości liczniki rowerowe mają dokładność co do pełnego obrotu koła, czyli nawet do dwóch metrów, w związku z czym pomiar na 100 metrach może wiązać się z błędem nawet około 2%, który wraz z rosnącą odległością będzie coraz mniejszy, tj. przy odległości 1 km będzie to już zaledwie 0,2%. Podobnie należy brać poprawkę na niedokładność pomiaru z GPS. W razie jednak wyraźnego zaniżania wskazań wystarczy wprowadzony obwód koła nieco zwiększyć o kilka milimetrów, a w sytuacji odwrotnej zmniejszyć, aż do uzyskania pożądanego efektu. Na koniec pozostaje tylko cieszyć się jazdą i kolejnymi poprawnie zliczanymi kilometrami.