Jak zmieniać biegi w rowerze? Przychodzimy z pomocą!

Odpowiednia zmiana biegów w rowerze to podstawa wygodnej i efektywnej jazdy. Jednak nie wszyscy wiedzą, jak poprawnie dostosowywać przełożenie. Jeśli również i Ty zastanawiasz się, jak zmieniać biegi w rowerze, sprawdź nasz poradnik.

Spis treści:

1. Sposób działania biegów w rowerze
2. Jak prawidłowo zmieniać biegi w rowerze?
3. Kiedy zmieniać przerzutki? Co warto wiedzieć o biegach rowerowych?
4. Najczęstsze błędy przy ustawianiu przełożenia
5. Konserwacja napędu
6. Konserwacja napędu

Sposób działania biegów w rowerze

Biegi lub przerzutki w rowerze (nazewnictwa używa się zamiennie) mają za zadanie wpłynąć na efektywność jazdy. Odpowiednie dobranie przełożenia sprawia, że moc włożona w pedałowanie jest adekwatna do aktualnych potrzeb kolarza. Podobne zadanie mają zresztą biegi w samochodzie – trzeba zmieniać je tak, by samochód mógł bez większych problemów przyspieszać czy utrzymywać prędkość.

Poprawna zmiana biegów jest też bardzo ważna nie tylko ze względu na komfort jazdy, ale również na trwałość części. Nieprawidłowe dobieranie przełożeń sprawia, że elementy napędu zużywają się szybciej.

W takim razie, jak działają przerzutki w rowerze? Rowerzysta może zmienić przerzutkę dzięki manetce lub klamkomanetce na kierownicy. Za ich pomocą linka prowadząca do przerzutki naciąga się lub luzuje. Wózek przerzutki, dzięki naciągowi linki, układa łańcuch na danej zębatce. 

Współczesne rowery wyposażone są w jedną lub dwie manetki/klamkomanetki. Zależy to od tego, czy biegi da się zmieniać tylko z tyłu, czy również z przodu. Najczęściej mechanizm umieszczony po prawej stronie kierownicy odpowiada za przerzutkę tylną, a ten z lewej za przednią. Każdy pewnie zwrócił uwagę na różnego rodzaju zębatki w układzie napędowym roweru i to właśnie nic innego jak rowerowe biegi.

Biegi mogą być też schowane, a jest to możliwe dzięki piaście planetarnej. To rozwiązanie, które pozwala umieścić mechanizm wewnątrz piasty i stosowane jest szczególnie w rowerach miejskich. Mówiąc prościej – przerzutki są po prostu zabudowane. Obsługa takich biegów jest prostsza, ale możliwości pod kątem przełożeń już nie tak duże, jak w przypadku tradycyjnych przerzutek z przodu i z tyłu. 

Dobieranie odpowiednich przełożeń nie jest trudne i większość rowerzystów robi to poniekąd automatycznie, ale mimo to wielu nie ustrzega się błędów. A przecież ma być jak najwygodniej, prawda? 

Jak prawidłowo zmieniać biegi w rowerze? 

W zasadzie cała magia zmiany biegów w rowerze opiera się na utrzymywaniu łańcucha możliwie jak najbardziej w linii prostej. Wtedy przełożenia są odpowiednie, jazda jest możliwie najmniej męcząca, a elementy napędu pracują tak, jak powinny. Za chwilę wyjaśnimy, jakie przełożenia warto stosować, ale najpierw zapoznaj się z uniwersalnymi zasadami dotyczącymi zmiany biegów w rowerze.

Przede wszystkim nie zmieniaj przerzutek podczas postoju. Mechanizm jest w stanie przerzucić łańcuch na inną zębatkę tylko podczas pedałowania. Robienie tego na postoju może skutkować np. zacięciem się elementów napędu albo szybszym rozregulowaniem. Nie dotyczy to wspomnianej piasty planetarnej – łańcuch nie zmienia tam swojego położenia.

Biegi zmieniaj delikatnie. Unikaj też jednoczesnej zmiany na korbie i kasecie, bo przez to łańcuch może spaść, a w ekstremalnych przypadkach, po zablokowaniu, może nawet się zerwać. Warto też, w miarę możliwości, przewidywać konieczność zmiany biegów, by nie zmieniać kilku za jednym razem (np. kiedy zbliżasz się do podjazdu), ponieważ obciążenie układu napędowego przez wywieranie mocniejszego nacisku na pedały może utrudnić zmianę przełożenia.

Czy zmiana biegów różni się w zależności od typu roweru? Tak, a szczególną uwagę trzeba zwrócić na wspomniane już mechanizmy zamontowane na kierownicy, którymi rowerzysta może operować. W rowerach górskich czy trekkingowych stosuje się, wspomniane już wcześniej, manetki. Najczęściej trzeba popchnąć lub pociągnąć dźwignię, by zmienić przerzutkę, ale są też wersje obrotowe, a wtedy dostosowywanie przełożenia odbywa się przez kręcenie odpowiednim elementem. 

A jak zmienić przerzutki  w rowerze szosowym? Stosuje się w nich klamkomanetki, a zmiana biegu odbywa się nie poprzez przyciągnięcie lub popchnięcie dźwigni, a wychylenie jej. Sposób wrzucania na wyższy lub niższy bieg może się też nieco różnić w zależności od rodzaju napędu – inaczej działają mechanizmy Shimano, a jeszcze inny sposób oferują produkty, marki SRAM.

Niezależnie jednak od tego, jaki rodzaj manetek czy klamkomanetek zastosowany jest w rowerze, samo dostosowywanie odpowiednich przełożeń różni się w zależności od tego, w jaką liczbę zębatek wyposażona jest korba i kaseta.

Napęd z jedną tarczą z przodu

Nie ma co ukrywać – jednorzędowa korba to najniższy poziom trudności pod kątem dobierania przełożeń. Kaseta wyposażona jest zwykle w 12 lub 13 zębatek i tylko tam pracuje zmieniarka. Przy podjazdach wystarczy korzystać z większych zębatek, a kiedy chcesz się rozpędzić – z mniejszych. 

Przerzutka SRAM RD XX1 EAGLE LUNAR

Przykładem przerzutki, która bardzo dobrze sprawdzi się w tym wypadku, jest SRAM RD XX1 EAGLE LUNAR. To wysokiej jakości komponent, który zapewnia płynną i precyzyjną zmianę biegów. Zaprojektowany został z myślą głównie o rowerach górskich, by zapewnić doskonałą kontrolę jazdy w terenie.

Napęd z dwiema tarczami z przodu

Napęd dwurzędowy to już bardziej skomplikowany mechanizm. Mała zębatka korby najlepiej współpracuje z biegami od 1 do 5 (największe zębatki kasety) i przydaje się do pokonywania podjazdów, a duża „lubi się” z biegami od 6 do końca (najmniejsze zębatki kasety) i pozwoli rozpędzić rower.

Przerzutka tylna Shimano XTR RD-M9000 GS Shadow+ 11 rzędów

Przerzutka wyposażona w zaawansowany system Shadow+, który zapewnia większą stabilność łańcucha podczas pokonywania trudnych terenów. Pomimo lekkiej konstrukcji sprawdzi się zarówno na długich wycieczkach, jak i wyścigach rowerowych.

Napęd z trzema tarczami z przodu

Napęd trzyrzędowy daje najwięcej opcji przełożeń, ale na początku może wydawać się najbardziej skomplikowany. Zwykle wyposażony jest w 3 zębatki korby i 9 zębatek kasety. Jak w tym wypadku zmieniać biegi i robić to dobrze?

Mała zębatka korby i maksymalnie 5. koronka kasety (choć może to już powodować ocieranie łańcucha o zmieniarkę) to dobre przełożenia do podjazdów. Środkowa tarcza korby pozwala w zasadzie korzystać ze wszystkich zębatek kasety, za wyjątkiem tych najbardziej skrajnych – 1 i 9. Zwykle to właśnie ze środkowych przełożeń korzysta się najczęściej. Za to duży blat korby najlepiej współpracuje z biegami od 6 do 9. Przy ustawieniu łańcucha na największej tarczy z przodu i najmniejszej z tyłu pedałuje się najciężej, ale pozwala to mocno rozpędzić rower.

Kaseta zębatek Shimano CS-M770 DEORE XT, 9 rzędów

Kaseta, która idealnie sprawdzi się w przedstawionym wyżej układzie. Ma szeroki zakres przełożeń, jest łatwa w montażu, a lekka i wytrzymała konstrukcja zapewnia efektywne przenoszenie siły oraz długą trwałość komponentu.

Kiedy zmieniać przerzutki? Co warto wiedzieć o biegach rowerowych?

Wybór odpowiedniej przerzutki zależy przede wszystkim od warunków terenowych, wytrenowania rowerzysty, a także jego stylu jazdy. W końcu biegi w rowerze są po to, by jazda była zdrowa zarówno dla rowerzysty, jak i napędu. Dlatego nie ma konkretnego biegu, na którym powinno się jeździć, a wszystko trzeba dostosowywać do potrzeb w danej chwili. 

W tym miejscu warto poruszyć temat kadencji, a więc liczby obrotów na minutę. Dobra kadencja wpływa nie tylko na trwałość osprzętu, ale również zdrowie, a w tym wypadku mamy na myśli głównie kolana. Zbyt lekkie biegi sprawiają, że trzeba kręcić szybciej, a zbyt ciężkie powodują konieczność wkładania dużej siły w pedałowanie. I to właśnie kolana najczęściej pierwsze upomną się o lepszy dobór przełożeń. 

Zaleca się, by kadencja wynosiła około 90 obrotów na minutę i mieściła w zakresie od 70 do 110 rpm. I to właśnie przerzutki w rowerze ułatwiają utrzymanie odpowiedniej kadencji – dobre przełożenia sprawią, że zwiększysz efektywność jazdy.

Ciekawostką, która ma swoje praktyczne zastosowanie w rowerach szosowych, jest trymowanie biegów czy też korzystanie z półbiegów. Jeśli manetka lub klamkomanetka ma taką funkcję, przesuwa nieco wózek przedniej przerzutki w taki sposób, by łańcuch o niego nie ocierał. Rowerzyści wykorzystują to rozwiązanie, kiedy nie mają czasu na pełną zmianę biegu.

Najczęstsze błędy przy ustawianiu przełożenia

Zdecydowanie najczęstszym błędem, który popełniają zwykle mniej doświadczeni kolarze, jest sytuacja, kiedy dochodzi do tzw. przekosu łańcucha. Praca łańcucha odbywa się wtedy pod dużym kątem, a to sprawia, że zużywa się szybciej, jest głośniejszy, może spadać z zębatek, a same przełożenia nie są efektywne. Dlatego szczególnie trzeba unikać sytuacji, kiedy łańcuch ułożony jest tylko na dużych lub małych zębatkach (odwrotnie niż przestawiliśmy w powyższych przykładach). 

Zresztą przekos nie wpływa tylko i wyłącznie na sam łańcuch, ale również na pozostałe elementy napędu – korbę oraz kasetę. Zębatki mogą ścierać się szybciej, a przez to ich przydatność do prawidłowego działania ulegnie skróceniu.

Niestety, nie da się go uniknąć w jednorzędowych układach napędowych. Jest to najwygodniejsze rozwiązanie, ale jego ceną jest właśnie większe prawdopodobieństwo przekosu. Na szczęście dotyczy to tylko skrajnych przełożeń, a z reguły korzysta z nich się najrzadziej.

Najlepiej jest w przypadku przerzutki planetarnej, a więc schowanej w tylnej piaście. Nie trzeba martwić się ułożeniem łańcucha, ponieważ zastosowany mechanizm sprawia, że pracuje on w linii prostej.

Konserwacja napędu

Kilka słów trzeba też poświęcić konserwacji napędu, by zwiększyć jego żywotność, a także cieszyć się bezawaryjną jazdą przez długi czas. Łańcuch, korba, kaseta oraz przerzutki to elementy, które wymagają szczególnej uwagi, by mogły wiernie służyć właścicielowi jednośladu.

Nie ma co ukrywać, że napęd wystawiony jest na działanie warunków atmosferycznych i łatwo się brudzi. Jeśli masz problemy z płynną zmianą biegów bardzo możliwe, że trzeba wyczyścić poszczególne elementy napędu, a następnie je nasmarować. 

Od czasu do czasu przerzutki trzeba też wyregulować, a najczęściej objawia się to tym, że samo przekładanie trwa kilka sekund lub nie jest wcale możliwe. Jeśli nie wiesz, jak zabrać się za regulację samemu, pomoże Ci w tym serwis rowerowy.

Zmiana przerzutek w rowerze to podstawa!

Warto znać odpowiedź na pytanie: jak zmieniać przerzutki w rowerze? Jest to bowiem nieodłączny element jazdy na jednośladzie. Co więcej, poprawna zmiana biegów uprzyjemni Ci trasę, a w dłuższej perspektywie czasu podziękują Ci za to również elementy układu napędowego. Jeżeli planujesz modyfikacje roweru, by jeździło się na nim jeszcze lepiej, odwiedź sklep Sprint-Rowery, gdzie znajdziesz mnóstwo części i akcesoriów.