Piasty w rowerze – wszystko, co musisz o nich wiedzieć

Jednymi z najważniejszych części w rowerze są piasty. Jeśli zastanawiasz się, jak są zbudowane, w jaki sposób je konserwować i wymienić, sprawdź nasz poradnik.

Spis treści:

1. Co to jest piasta w rowerze?
2. Rodzaje piast rowerowych
3. Wybór i wymiana piasty
4. Konserwacja piast
5. Zakończenie

Co to jest piasta w rowerze?

Podstawowym zagadnieniem, nad którym musimy pochylić się już na samym początku, by móc płynnie przejść przez resztę artykułu, jest wyjaśnienie, co to jest piasta w rowerze. Warto w tym miejscu od razu dodać, że piasta to część, która występuje nie tylko w rowerach, ale właściwie we wszystkich pojazdach czy maszynach wyposażonych w koła. 

Piasta jest częścią, która znajduje się w samym środku koła rowerowego. Zaplatane są do niej szprychy, które łączą ją z obręczą koła. Bohaterka tego artykułu umożliwia więc obrót koła według własnej osi, a dzięki temu i wprawienie roweru w ruch. Piasta wyglądem przypomina walec. Po bokach ma małe tarcze z otworami, do których zaplatane są szprychy. Przez środek przechodzi oś, która pozwala na jej montaż. Bardzo ważnym elementem piasty są łożyska, bez których płynny obrót koła nie byłby możliwy.

Krótkie wyjaśnienie tego, czym jest piasta rowerowa, nie wystarczy, by szczegółowo objaśnić cały temat. W dalszej części tekstu zagłębimy się jeszcze bardziej w budowę ze względu na rodzaje piast i podpowiemy, na co zwrócić uwagę podczas wymiany i konserwacji piasty.

Rodzaje piast rowerowych

Domyślasz się pewnie, że nie ma uniwersalnej piasty, która pasowałaby do każdego roweru. O ile piasta rowerowa przednia nie jest skomplikowana, tak już trudno to samo powiedzieć o tylnej. To dlatego, że jest często połączona z napędem i można do niej montować tarcze hamulcowe. To jednak jeszcze nie wszystko! Wyróżniamy kilka rodzajów piast i właśnie przez to zagadnienie teraz przejdźmy. Jakie są rodzaje piast rowerowych ze względu na ich funkcjonalność?

Piasty standardowe

Często nazywa się je też piastami zwykłymi i jak sama nazwa wskazuje – jest to podstawowy i najczęściej spotykany rodzaj. Tego typu piasty łączone są z bębenkiem, który umożliwia założenie kasety lub wolnobiegu. Moc, którą generują podczas pedałowania, przenosimy dzięki temu na napęd, a przełożenie możemy zmieniać za pomocą przerzutki.

Piasty z przerzutką planetarną

To popularne rozwiązanie, które stosuje się szczególnie w rowerach miejskich. We wnętrzu piasty znajduje się mechanizm, który odpowiada za zmianę biegów. Konstrukcja przerzutki w piaście jest więc zamknięta, a to minimalizuje ryzyko uszkodzeń i wpływu czynników atmosferycznych podczas jazdy.

Piasty z hamulcem

Mówiąc inaczej – torpedo. Niegdyś podstawowy rodzaj piasty rowerowej, stosowany w jednośladach bez przerzutek. Torpedo wyposażone jest w hamulec, który uruchamia się poprzez cofnięcie pedałów. Obecnie to rozwiązanie stosuje się głównie w rowerach dziecięcych.

Piasty z prądnicą

To z kolei popularne niegdyś dynamo, ale w nowoczesnych rowerach montowane jest w piaście. Prądnica, podczas obracania się koła, generuje prąd, który służy do zasilania oświetlenia w rowerze. Teraz piasty tego typu są najczęściej spotykane w rowerach miejskich.

Łożyska w piastach rowerowych

Trzeba też wspomnieć o łożyskach, o których pisaliśmy już na początku artykułu. To niezwykle ważne elementy i wyróżnia się ich dwa główne rodzaje:

• łożyska kulkowe – pomiędzy bieżnią a konusem łożyska umieszczone są metalowe kulki. To klasyczne rozwiązanie, które stosuje się głównie w tańszych rowerach. Ich zaletą jest możliwość wyczyszczenia i nasmarowania, a także regulacja przez dokręcenie konusa do bieżni;
• łożyska maszynowe – również i w tym wypadku wykorzystywane są kulki, ale budowa tych łożysk jest zamknięta. Nie da się ich wyregulować, ale za to można je łatwo wymienić bez konieczności zmiany piasty. 

W droższych rowerach stosuje się też tzw. piasty pakietowe, które zbudowane są z kilku łożysk. Takie rozwiązanie zmniejsza tarcie.

Budowa piasty rowerowej zależna jest od jej funkcjonalności oraz zastosowanych komponentów, co przekłada się na bardziej lub mniej płynną jazdę. Oczywiście to z reguły droższe części gwarantują większy komfort i dłuższą żywotność. 

Dowiedz się więcej: Czym charakteryzuje się rower XC: specyfikacja i zastosowanie

Wybór i wymiana piasty w rowerze

Masz już podstawową wiedzę o budowie i rodzajach piast rowerowych, ale to nie wszystko, co musisz wiedzieć, jeśli planujesz wymianę tego elementu. W tym miejscu pod lupę trzeba wziąć osie rowerowe, ponieważ stosuje się ich różne rozmiary i typy. To niezwykle ważne przed zakupem nowej piasty – konieczny jest wybór tożsamych standardów. 

Na pierwszy ogień weźmy konstrukcję. W tym miejscu wyróżnić możemy trzy rodzaje:

• QR – oś z szybkozamykaczem. Bardzo popularne rozwiązanie, które wykorzystuje się głównie w tańszych lub średniopółkowych rowerach. Oś z jednej strony ma nakrętkę, a z drugiej dźwignię, co umożliwia ekspresowy demontaż i montaż koła;
• TA – sztywna oś. Wkręcana jest w otwór w widelcu, a przez swoją masywność zapewnia większą sztywność;
• Boost – sztywna oś, która umożliwia zastosowanie w rowerze kół o różnych rozmiarach i jest to coraz bardziej popularne rozwiązanie w rowerach MTB.

Kolejnym krokiem jest określenie rozmiarów osi. Składa się ona z dwóch wartości: średnicy oraz szerokości. Najłatwiej jest zmierzyć je suwmiarką. Najczęściej stosowane rozmiary to:

• dla osi przedniej – 9x100 mm (QR), 5x100 mm (QR), 12x100 mm (TA), 15x110 mm (Boost);
• dla osi tylnej – 9x130 mm (QR), 9x135 mm (QR), 12x142 mm (TA), 12x148 mm (Boost).

Po określeniu rozmiarów i sposobu mocowania piasty w Twoim rowerze możesz zabrać się za wymianę. Zobacz kilka proponowanych modeli o różnych wymiarach i konstrukcjach.

Piasta przednia DT Swiss 350 15x110mm Boost IS 6

Solidna konstrukcja i wysokiej jakości materiały są gwarancją tego, że piasta świetnie sprawdzi się na wymagających, górskich szlakach. Jej waga to zaledwie 164 g, a zaawansowany mechanizm przeniesienia mocy sprawia, że ruch pedałów jest odpowiednio kontrolowany, a Ty możesz czuć się pewnie podczas jazdy.

Piasta tylna DT Swiss 350 12x148mm Boost IS 6 Micro Spline

Tylna piasta, która jest kompatybilna z systemem Boost i Micro Spline. To daje Ci duże możliwości personalizacji, dzięki dostępowi do szerokiej gamy komponentów. Przeznaczona jest do rowerów MTB i sprawdzi się zarówno podczas wymagających wzniesień, jak i zjazdów po trudnych zboczach.

Piasta przednia DT Swiss 240 15x110mm IS 6 Oil Slick

Piasta, którą dałoby się opisać dwoma słowami – solidna i wydajna. Wyposażona jest w 6-bolcowy system mocowania, a to daje efektywne przenoszenie mocy na koło. Dzięki temu zyskujesz lepszą kontrolę i przyspieszenie.

Piasta tylna DT Swiss 240 12x148mm IS 6

Jeśli szukasz piasty, która gwarantuje nie tylko niezawodność, ale chcesz zamontować również coś, co ma wyjątkowy wygląd, DT Swiss 240 to idealny model dla Ciebie. Innowacyjna technologia i świetna konstrukcja to przepis na to, by komponent służył Ci przez wiele sezonów.

Kiedy wymienić piastę w rowerze?

Zastanawiasz się pewnie, kiedy warto wymienić piastę. Już spieszymy z odpowiedzią. Główne objawy zużytej lub uszkodzonej piasty to luz, lub głośna praca podczas pedałowania. Jeśli zauważysz na niej pęknięcie, to wyraźny znak, by wymienić element na nowy. Wymiana piasty wiąże się również ze zmianą obręczy koła, jeśli jest uszkodzona. Z czasem zużywają się też łożyska, ale w tym wypadku, w zależności od ich budowy, można je nasmarować lub wymienić. Ich kiepski stan może objawiać się przeskakiwaniem bębenka.

Jak wymienić piastę w rowerze – czy warto robić to samemu?

Jak zatem wymienić piastę w rowerze? Nie będziemy ukrywać, że jest to czynność, która nie należy do najprostszych. Może to być szczególnie problematyczne dla kogoś, kto wcześniej nie miał okazji wymieniać tej części w rowerze. Potrzebne są też specjalistyczne narzędzia. 

W zasadzie, aby wymienić całą piastę, konieczne jest rozłożenie koła, ponieważ trzeba odkręcić z niej wszystkie szprychy. Następnie potrzebne będą nowe (nie zaleca się stosowania starych, nawet jeśli są w dobrym stanie), klucz do szprych i centrownica rowerowa. Nie obejdzie się bez centrowania. Pamiętaj, że piasta musi mieć taką samą liczbę otworów na szprychy, co obręcz. 

Przeczytaj również: Centrowanie koła w rowerze – wszystko, co musisz wiedzieć!

Dlatego w przypadku wymiany piasty zalecamy wizytę w serwisie rowerowym. Do tej czynności potrzebna jest nie tylko duża wiedza z zakresu naprawy rowerów, ale i narzędzia, które niekoniecznie będą znajdować się w domowej skrzynce z uniwersalnymi kluczami i śrubokrętami.

Konserwacja piast

Dbanie o rower, a więc również i o to, żeby piasty pracowały dobrze to podstawa, by uniknąć wymiany tej części na nową, co jest dosyć kosztowne. Zdecydowanie łatwiej jest regularnie konserwować piastę i unikać np. czyszczenia myjką ciśnieniową, by nie wypłukiwać smaru. 

Podstawową formą konserwacji jest smarowanie piasty, co jest szczególnie istotne w wersjach z łożyskami kulkowymi. Jeśli smaru, w którym obracają się kulki, jest za mało, może to przyspieszyć zużycie łożysk. W przypadku piast z łożyskami mechanicznymi możesz jedynie zabezpieczyć same uszczelki, by do środka nie dostawała się woda. Aby ułatwić sobie to zadanie, spróbuj znaleźć w sieci pełną specyfikację piasty wraz z rysunkami, ułatwi Ci to rozebranie, a później złożenie komponentu.

W przypadku piasty z łożyskiem kulkowym w pierwszej kolejności musisz odkręcić konus. Przydadzą Ci się do tego klucze płaskie lub specjalne do konusów. Następnie możliwe będzie wyciągnięcie osi. Pamiętaj, by nie zgubić kulek po odkręceniu, ponieważ ich liczba musi się zgadzać, a właśnie w tym momencie lubią wypadać. Mimo wszystko musisz je wyciągnąć, by móc wyczyścić i nasmarować elementy w środku. Możesz do tego użyć specjalnego smaru do piast.

Zwróć uwagę, czy bieżnie, po których toczą się kulki, nie mają żadnych ubytków. To samo dotyczy zresztą samych kulek – jeśli nie są idealnie okrągłe, zdecydowanie lepiej włożyć nowe. Aby łożysko spełniało swoją rolę i nie zużywało się zbyt szybko – nie ma tu miejsca na kompromisy.

Kiedy łożyska są już nasmarowane, pozostaje całość złożyć. W tym wypadku również uważaj na kulki, by przez przypadek nie wypadły np. w trakcie wkładania osi. Po złożeniu sprawdź, czy oś nie ma luzu (nie rusza się na boki) oraz czy swobodnie może się kręcić. Jeśli w tym wypadku coś nie gra, musisz lekko dokręcić lub poluzować konus.

Zakończenie

Piasty w rowerze to niezwykle ważne elementy i bez nich nie dałoby się jeździć. A teraz wiesz już wszystko, co jest niezbędne, by poradzić sobie z usterkami i konserwacją piasty. Jak widzisz, nie zawsze trzeba wymieniać całą część, by cieszyć się kolejnymi kilometrami na rowerze.

Sprawdź ofertę sklepu Sprint-Rowery, gdzie znajdziesz szeroką gamę rowerów oraz części i akcesoria do nich. A w tym także piasty oraz narzędzia niezbędne do ich konserwacji.