Rodzaje hamulców rowerowych – przewodnik Sprint-Rowery

Obecnie na rynku można spotkać dwa podstawowe rodzaje hamulców rowerowych: szczękowe oraz tarczowe. W dzisiejszym artykule przedstawimy, na jakie podgrupy dzielą się te dwa rodzaje hamulców, oraz opiszemy ich wady i zalety.

Spis treści:

1. Rodzaje hamulców w rowerze – wprowadzenie
2. Hamulce rowerowe – rodzaje
3. Typy hamulców rowerowych – jakie warto wybrać?
4. Rodzaje hamulców w rowerze

Rodzaje hamulców w rowerze – wprowadzenie

Bez wątpienia układ hamulcowy jest jednym z najważniejszych, jeśli nie najważniejszym komponentem każdego roweru, niezależnie od jego rodzaju. Ma on w końcu bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo użytkowania jednośladu. Hamulce pozwalają nie tylko na jego zatrzymanie w awaryjnej sytuacji, ale również na płynne kontrolowanie prędkości. Jest to szczególnie ważne zwłaszcza podczas krętych zjazdów oraz szybkiej jazdy po płaskich odcinkach. Dlatego też regularna kontrola i serwisowanie hamulców jest niezwykle ważne.

Jeżeli chodzi o historię rozwoju hamulców, to protoplasta współczesnych rowerów, czyli wynaleziony przez Karla Draisa w 1818 roku Laufmaschine, nie był w nie w ogóle wyposażony. W maszynie tej użytkownik nabierał rozpędu, odpychając się od ziemi nogami, a zwalniał poprzez tarcie podeszwą buta o podłoże. Jak można się domyślać, było to mało efektywne rozwiązanie.

W pierwszych rowerach wyposażonych w korbę tzw. welocypedach, do zwalniania wykorzystywano mechanizm łyżkowy. Jak on działał? Naciśnięcie umieszczonej na kierownicy dźwigni skutkowało dociśnięciem elementu hamującego do koła roweru, w którym materiałem ciernym mogła być skóra, drewno lub metal.

W kolejnych latach pojawiły się różne rozwiązania hamulcowe, takie jak hamulec łyżkowy, tarczowy, bębnowy, szczękowy i rolkowy. W 1870 roku ukazał się pierwszy hamulec klockowy, który działał na obręcz koła. W 1887 roku Browett i Harrison opatentowali zaciskowy, który działał na oponę koła tylnego roweru. W 1902 roku stworzono bębnowy zewnętrzny, a w 1920 roku bębnowy wewnętrzny. 

W 1930 roku powstał hamulec tarczowy, który działał na tarczę umieszczoną na piastach koła. W 1970 roku pojawił się V-brake, który działał na obręcz koła. Obecnie najpopularniejszymi hamulcami są właśnie te dwa rozwiązania, czyli tarczowe i V-brake, jednakże w ostatnich latach „tarczówki” zdobywają coraz większą popularność, sukcesywnie wypierając z rynku powszechnie stosowane do niedawna hamulce szczękowe.

Hamulce rowerowe – rodzaje 

Tak, jak wspomnieliśmy we wcześniej, obecnie na rynku można spotkać dwa rodzaje hamulców rowerowych: szczękowe oraz tarczowe. Oba typy dzielą się jeszcze na dodatkowe podgrupy. Każda z nich ma swoje wady oraz zalety i to, czy ich wybór będzie dla Ciebie odpowiedni, uzależnione jest od tego, jaką konkretnie dyscyplinę kolarstwa uprawiasz oraz jak intensywnie użytkujesz rower.

Hamulce szczękowe 

To rozwiązanie, które cechuje prosta konstrukcja, a co za tym idzie łatwość serwisowania. Niezależnie od konkretnego typu układu, każdy z nich działa w ten sam sposób, poprzez dociskanie zamontowanych na dwóch ramionach klocków do kręcącej się obręczy koła roweru. Z zasady działania wynika również ich największa wada, którą jest pogorszenie skuteczności hamowania podczas jazdy w deszczowych warunkach. 

W zależności od typu hamulca szczękowego oraz jego zastosowania stosuje się różne rodzaje klocków hamulcowych. Na przykład w rowerach szosowych wyposażonych w hamulce szczękowe można spotkać, chociażby klocki hamulcowe Shimano R55C+1. Z kolei w rowerach z hamulcami szczękowymi V-brake, zastosować można np. klocki hamulcowe Shimano S70T.

Rowerowych hamulców szczękowych najstarszego typu, czyli tzw. układów Cantilever nie spotyka się już w obecnie sprzedawanych rowerach. Umożliwiają one założenie koła z bardzo szeroką oponą, dzięki czemu były swego czasu bardzo popularne w rowerach MTB. W Cantileverach oprócz linki łączącej zacisk z klamką występuje również przewód łączący ze sobą oba ramiona hamulca. Taka konstrukcja sprawiała, że regulacja tego typu zacisków była stosunkowo trudna.

Zobacz także: Nowe przepisy dla rowerzystów: co się zmieniło w 2024?

Inne, spotykane do dziś w rowerach szosowych hamulce, to układ U-brake. Charakteryzuje je prosta regulacja oraz niska masa, która w przypadku „szosy” jest niezwykle istotna. Siła hamowania, którą zapewniają hamulce U-brake jest wystarczająca nawet na najbardziej wymagających zjazdach, na których kolarze rozpędzają się do zawrotnych prędkości. Warto pamiętać o tym, że ich skuteczność w deszczu znacząco spada, co jest jednym z powodów, dla których w rowerach szosowych coraz częściej można spotkać hamulce tarczowe.

Ostatnim opisywanym przez nas typem hamulców szczękowych, jest układ V-brake, który parę lat temu z powodzeniem zastąpił opisywane wcześniej hamulce Cantilever. W odróżnieniu od nich, w hamulcach V-brake występuje jedna linka, która łączy ze sobą zarówno ramiona zacisku, jak i sam zacisk z klamką. W ten sposób zapewniona jest prosta regulacja zacisku. Co ciekawe na rynku spotkać można również hydrauliczne układy V-brake. Wady? Podobnie, jak w opisywanych wyżej przypadkach, sprawdzą się gorzej w deszczu.

Hamulce tarczowe

Hamulce tarczowe cechuje duża siła hamowania niezależnie od panujących na drodze warunków. Jest to obecnie najczęściej spotykany typ hamulców, który tak, jak wspomnieliśmy wcześniej, nawet w rowerach szosowych (uznawanych do tej pory za ostatni bastion hamulców szczękowych), stopniowo wypierają układy U-brake.

Jeżeli chodzi o zasadę działania, to jest ona bardzo prosta. Tarcza hamulcowa mocowana jest do piasty koła, a zaciski do widelca i ramy roweru. W zaciskach, takich jak Shimano BR-MT200 tarczowy hydrauliczny, znajdują się tłoczki, które dociskają okładziny do wirującej tarczy, sprawiając, że rower zwalnia. Również w przypadku hamulców tarczowych stosuje się różne rodzaje klocków hamulcowych rowerowych, chociaż ich wygląd i sposób wymiany jest kompletnie inny, niż w przypadku okładzin dla hamulców szczękowych.

Zamknięta konstrukcja hamulców tarczowych sprawia, że są one znacznie bardziej odporne na zabrudzenia i warunki atmosferyczne. Dzięki temu bardzo szybko zdobyły popularność wśród użytkowników rowerów, którym nieobca jest jazda w terenie. Wyróżniamy dwie podstawowe grupy hamulców tarczowych. Różnią się one od siebie sposobem, w który siła z nacisku na klamkę hamulca przenoszona jest na tłoczki znajdujące się w zacisku.

Pierwszą, znacznie tańszą grupę stanowią hamulce tarczowe mechaniczne, w których klamka połączona jest z zaciskiem za pomocą klasycznej linki. Oprócz ceny ich zaletą jest również stosunkowo łatwe serwisowanie, które jest niewiele bardziej skomplikowane, niż w przypadku hamulców szczękowych. 

Jednak w odróżnieniu od układów U-brake, czy V-brake, w przypadku hamulców tarczowych musisz zwracać uwagę nie tylko na stan klocków hamulcowych, ale również kondycję samej tarczy i kontrolować ją pod kątem eksploatacji lub np. ewentualnego wykrzywienia. Jeżeli okaże się ona zużyta, to konieczny jest wtedy zakup nowego elementu, takiego jak np. tarcza hamulcowa Shimano SM-RT66 6 śrub.

Drugim rozwiązaniem są hydrauliczne hamulce tarczowe, w których siła wywierana na klamkę hamulca jest przenoszona na tłoczki w zacisku, za pośrednictwem płynu. Jaka jest ich przewaga nad układami mechanicznymi? Przede wszystkim pozwalają na lepsze wyczucie generowanej siły hamowania w każdych warunkach. Jeśli chodzi o wady, to należy do nich przede wszystkim znacznie wyższa cena oraz trudniejsze serwisowanie (hamulce hydrauliczne wymagają regularnej wymiany płynu oraz odpowietrzania).

Typy hamulców rowerowych – jakie warto wybrać?

Ze względu na stale rosnącą popularność hamulców tarczowych, należy się spodziewać, że w najbliższej przyszłości w momencie zakupu nowego roweru będzie to jedyne dostępne rozwiązanie. Tak, jak wspominaliśmy wcześniej, hamulce szczękowe można obecnie spotkać jedynie w rowerach szosowych, chociaż nawet i tutaj są one sukcesywnie zastępowane tarczami. W przypadku np. rowerów MTB czy trekkingowych, tarczówki mechaniczne lub hydrauliczne to na dobrą sprawę jedyne dostępne typy hamulców rowerowych.

Jeżeli jednak kupujesz rower używany lub budujesz go samodzielnie z zakupionych komponentów, powinieneś zadać sobie pytanie, jak wybrać odpowiednie hamulce rowerowe. Rodzaje szczękowe oraz tarczowe mają zarówno wady, jak i zalety, które wymienialiśmy już we wcześniejszej części tekstu, więc teraz po prostu je podsumujemy.

Hamulce szczękowe są przede wszystkim lżejsze od hamulców tarczowych o około 300-500 g na komplet. Oprócz tego są również tańsze i łatwiejsze w naprawie niż hamulce tarczowe. Niestety ich największą wadą jest spory spadek skuteczności podczas jazdy w deszczowych warunkach lub po nieutwardzonych drogach. To właśnie z tego powodu w pierwszej kolejności tarczówki zadomowiły się wśród rowerów MTB oraz podobnych.

Przeczytaj również: Cannondale Bad Boy – Recenzja Sprint-Rowery!

Hamulce tarczowe oprócz większej skuteczności w mniej „sterylnych” warunkach generują większą siłę hamowania, oferując jednocześnie większą precyzję w jej dawkowaniu i lepsze wyczucie. Dodatkowo pozwalają na zastosowanie szerszych opon niż w przypadku hamulców szczękowych oraz skuteczniej odprowadzają ciepło, dzięki czemu lepiej się sprawdzają w trakcie długich, wymagających zjazdów.

Z całą pewnością największą wadą hamulców tarczowych są kwestie budżetowe, czyli koszt samego zakupu oraz serwisowania. Jeżeli jednak finanse nie są dla Ciebie decydującym czynnikiem podczas zakupu, bądź budowy roweru, to z całą pewnością można stwierdzić, że tarczówki będą dużo lepszym wyborem, ze względu na to, że jest to po prostu dużo nowocześniejsze i bardziej skuteczne rozwiązanie.

Rodzaje hamulców w rowerze

Pomimo tego, że na rynku rowerowym szeroko dostępne są zarówno hamulce tarczowe, jak i szczękowe, to możemy stwierdzić, że jesteśmy świadkami powolnego zmierzchu tej drugiej grupy. Pomimo zalet, takich jak niższa masa, cena oraz prostsza konstrukcja, sukcesywnie ustępują one miejsca nowocześniejszym i skuteczniejszym hamulcom tarczowym. Przewagą ich jest duża skuteczność w każdych warunkach atmosferycznych oraz większa odporność na przegrzewanie się. 

Czy to oznacza, że nie powinieneś brać pod uwagę rowerów wyposażonych w hamulce szczękowe? Absolutnie nie. Oba rodzaje hamulców zapewnią Ci skuteczność i bezpieczeństwo. W sklepie Sprint-Rowery znajdziesz rowery wyposażone zarówno w szczęki, jak i tarcze. Do Ciebie należy decyzja, czy nowocześniejszy układ tarczowy jest podczas zakupu roweru priorytetem, czy może decydujące okażą się takie cechy, jak niska masa i prostszy serwis hamulców szczękowych.